Kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư: Ứng dụng và tác dụng phụ
Kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư là một phương pháp được sử dụng phổ biến trên thế giới. Những loại thuốc kháng thể đơn dòng thường được kết hợp cùng các liệu pháp khác như hóa trị, liệu pháp hormone. Mời bạn tìm hiểu thông tin về cơ chế tác dụng, chỉ định và các tác dụng phụ qua bài viết này!
Xem nhanh
1. Kháng thể đơn dòng là gì?
Kháng thể đơn dòng là những phân tử được sản xuất tại phòng thí nghiệm, có tác dụng giống với các kháng thể. Chúng có thể khôi phục, tăng cường hoặc “bắt chước” hệ miễn dịch tấn công tế bào ung thư hoặc virus gây bệnh khác.
Hiện nay kháng thể đơn dòng được ứng dụng nhiều trong lâm sàng, bao gồm: Điều trị ung thư, điều trị Covid – 19,… Và đặc biệt là sử dụng phổ biến trong điều trị khối u và rối loạn viêm.
Thuốc kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư được đưa vào cơ thể qua đường tiêm/truyền tĩnh mạch. Tần suất điều trị phụ thuộc vào loại ung thư và các loại thuốc khác bạn đang dùng. Ngoài ra, có thể kết hợp cùng các phương pháp điều trị khác như liệu pháp hormone và hóa trị ung thư.
Các loại kháng thể đơn dòng áp dụng nhiều trên lâm sàng như:
- Kháng thể đơn dòng thể khảm
- Kháng thể đơn dòng Murine
- Kháng thể đơn dòng từ người và hoàn toàn từ người
2. Cơ chế hoạt động của kháng thể đơn dòng
Kháng thể đơn dòng được các nhà khoa học tạo ra bằng cách để tế bào bạch cầu tiếp xúc với kháng nguyên cụ thể. Sau đó dùng tế bào bạch cầu đơn lẻ hoặc nhân bản để tạo ra các bản sao tế bào mới giống hệt nhau. Nếu kháng thể đa dòng có thể liên kết với nhiều kháng nguyên khác nhau thì các kháng thể này chỉ liên kết cùng một kháng nguyên mà nó nhận diện.
Hiện nay, các nhà khoa học đã có thể tạo ra kháng thể đơn dòng liên kết đặc hiệu với bất kỳ kháng nguyên nào đó. Vì thế kháng thể đơn dòng đã trở thành công cụ quan trọng trong hóa sinh, y học và sinh học phân tử tế bào,…
3. Các loại kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư
Đến nay có hơn 30 kháng thể đơn dòng được cấp phép trong điều trị ung thư. Trong đó có 3 loại được sử dụng rộng rãi bao gồm:
Kháng thể đơn dòng trần (Naked mAbs)
Đây là kháng thể hoạt động dựa trên nguyên lý liên kết với kháng nguyên trên bề mặt tế bào ung thư, không gắn thuốc hoặc phóng xạ. Các kháng thể này hoạt động theo nhiều cách khác nhau như:
- Gắn vào tế bào ung thư tăng cường miễn dịch của cơ thể để chống lại chúng. Đồng thời, phát các “tín hiệu” giúp hệ thống miễn dịch khởi động và tiêu diệt tế bào ung thư.
- Một số loại khác lại gắn vào và ngăn chặn kháng nguyên trên tế bào ung thư
Kháng thể đơn dòng kết hợp (Conjugated mAbs)
Kháng thể đơn dòng liên kết hợp thường được dùng cùng các loại hóa chất điều trị ung thư hoặc hợp chất phóng xạ để tác động tới tế bào ung thư. Thông thường, chúng lưu thông khắp cơ thể người bệnh cho tới khi tìm và bám được vào kháng nguyên đích. Kháng thể đơn dòng kết hợp hoạt động theo 2 cơ chế:
- Đánh dấu bằng đồng vị phóng xạ: Kháng thể gắn với các hạt phóng xạ nhỏ và mang chúng đến tế bào ung thư
- Gắn với hóa chất gây độc tế bào: Kháng thể đơn dòng này gắn với các thuốc hóa trị liều mạnh.
Kháng thể đơn dòng đặc hiệu kép
Những kháng thể này được nghiên cứu và bào chế từ 2 kháng thể đơn dòng khác nhau, do đó chúng có thể gắn cùng lúc với 2 protein khác nhau. Từ đó mang tế bào miễn dịch và tế bào ung thư lại sát gần nhau và tiêu diệt các tế bào ung thư.
Xem thêm: Hiểu rõ về liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư
4. Tác dụng của thuốc kháng thể đơn dòng
Thuốc kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư hoạt động theo nhiều cách khác nhau để hỗ trợ hệ miễn dịch chống lại bệnh ung thư, cụ thể:
- Hỗ trợ tìm kiếm và phát hiện tế bào ung thư: Các kháng thể giúp tế bào của hệ miễn dịch dễ dàng xác định và nhắm vào các “mục tiêu tấn công” hơn.
- Kích hoạt phá hủy tế bào: Một số kháng thể đơn dòng kích hoạt các phản ứng miễn dịch để phá hủy thành ngoài của tế bào ung thư
- Ngăn chặn tế bào ung thư phát triển: Tế bào ung thư cần liên kết với các protein để giúp chúng phát triển, duy trì sự tồn tại của khối u. Kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư sẽ ngăn chặn sự kết nối này, nhờ đó ngăn chặn tế bào ung thư phát triển.
- Ngăn sự hình thành mạch máu mới: Mạch máu là “nguồn dinh dưỡng” để khối u tồn tại và phát triển. Một số kháng thể đơn dòng trong điều trị nội ung bướu, ngăn chặn các mạch máu mới hình thành. Từ đó cắt đứt nguồn dinh dưỡng của khối u.
- Tấn công tế bào ung thư: Khi một số loại thuốc kháng thể đơn dòng gắn vào tế bào ung thư có thể khiến chúng tự hủy
- Hỗ trợ cho phương pháp xạ trị: Kháng thể đơn dòng có khả năng kết nối mạnh mẽ với tế bào ung thư. Khi kháng thể đơn dòng gắn với một hạt phóng xạ nhỏ, và vận chuyển bức xạ đến trực tiếp tế bào ung thư, giảm ảnh hưởng tới tế bào khỏe mạnh trong cơ thể.
- Hỗ trợ hóa trị: Trong một số trường hợp kháng thể đơn dòng kết hợp cùng thuốc hóa trị để tiêu diệt các tế bào ung thư và hạn chế ảnh hưởng đến tế bào lành.
5. Chỉ định của kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư
Phương pháp điều trị ung thư bằng kháng thể đơn dòng được sử dụng trong một số loại ung thư như:
- Ung thư vú
- Ung thư não
- Ung thư vùng đầu cổ
- Ung thư đại trực tràng
- Ung thư gan
- Ung thư phổi
- Bệnh bạch cầu lymphocytic mãn tính
- U lympho không hodgkin
- Ung thư tuyến tiền liệt
- Ung thư dạ dày
6. Quy trình sản xuất
Để sản xuất kháng thể đơn dòng đòi hỏi các kỹ thuật cao với nhiều bước khác nhau, có thể bao gồm:
- Lựa chọn động vật gây nhiễm và kháng nguyên: Thông thường động vật được dùng là chuột, các nhà nghiên cứu tiêm kháng nguyên vào chuột. Sau đó họ tiến hành phân lập để lấy các tế bào lách có khả năng sản xuất kháng thể chống lại kháng nguyên này.
- Gây đáp ứng miễn dịch: Kết hợp các tế bào lách vừa phân lập được cùng với tế bào myeloma bất từ. Nhờ đó tạo ra tế bào lai có khả năng sinh kháng thể và nhân đôi không giới hạn
- Thu nhận và lựa chọn: Sau khi các tế bào lai được tạo thành, sàng lọc và lựa chọn dựa theo đặc hiệu kháng nguyên và phân lớp kháng thể. Sau đó sàng lọc, dòng hóa hybridoma
- Thu nhận, tinh chế và kiểm tra: Tiến hành nuôi cấy dòng tế bào được chọn để sản xuất số lượng lớn và chiết tách các kháng thể.
7. Tác dụng phụ của kháng thể đơn dòng
So với các phương pháp điều trị truyền thống thì kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư ít mang lại tác dụng phụ hơn. Tuy nhiên, nếu gặp phải các tác dụng phụ thì chúng có thể rất nghiêm trọng.
Tác dụng phụ thường gặp
Tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng các thuốc kháng thể đơn dòng bao gồm:
- Phản ứng dị ứng như phát ban, ngứa ngáy trên da
- Triệu chứng giống bệnh cúm như mệt mỏi, sốt, ớn lạnh, đau nhức cơ
- Buồn nôn hoặc nôn
- Tiêu chảy
- Viêm da
- Huyết áp thấp
Tác dụng phụ nghiêm trọng
Một số tác dụng phụ nghiêm trọng (hiếm gặp) bao gồm:
- Phản ứng truyền dịch: Tương tự với các phản ứng nghiêm trọng, có nguy cơ dẫn tới tử vong. Các phản ứng này có thể xuất hiện trong khi thực hiện điều trị hoặc ngay sau đó, vì thế cần theo dõi chặt chẽ để xử lý kịp thời.
- Suy giảm số lượng tế bào máu: Khi những kháng thể đơn dòng kết hợp cùng các loại hạt phóng xạ hoặc thuốc hóa trị, qua đó làm suy giảm trầm trọng số lượng tế bào máu
- Vấn đề về da: Trong một số ít trường hợp, nhiễm trùng tại các vị trí bị loét hoặc phát ban trên da.
- Vấn đề về phổi và tim mạch: Tăng nguy cơ mắc các vấn đề liên quan tới phổi và tim mạch như đau tim, suy tim sung huyết hoặc cao huyết áp,…
- Tăng nguy cơ chảy máu: Nguy cơ xuất huyết nội nghiêm trọng có thể xảy ra.
Người bệnh được điều trị bằng thuốc kháng thể đơn dòng có thể kết hợp sử dụng sản phẩm hỗ trợ KIBOU FUCOIDAN – Fucoidan vàng 3 thành phần. Công thức “vàng” với sự kết hợp 3 thành phần Fucoidan, nấm Agaricus và nghệ đen Okinawa mang lại hiệu quả điều trị cao hơn. Đồng thời nâng cao sức khỏe người bệnh, giảm các tác dụng phụ trong quá trình điều trị.
Mời bạn tham khảo một số sản phẩm gợi ý từ hotroungthu.vn
