11 tác dụng phụ của hóa trị ung thư và bí kíp quản lý
Hóa trị là phương pháp điều trị sử dụng thuốc đưa vào cơ thể để tiêu diệt các tế bào ung thư. Không chỉ tác động lên tế bào ác tính, các thuốc hóa trị còn ảnh hưởng tới tế bào khỏe mạnh bình thường gây ra tác dụng phụ cho người bệnh. Vậy tác dụng phụ của hóa trị là gì và cách hạn chế chúng ra sao?
Xem nhanh

1. Các tác dụng phụ của hóa trị và cách khắc phục
Bên cạnh những hiệu quả của hóa trị mang lại, nó cũng đồng thời mang đến các tác dụng phụ như:
1.1. Mệt mỏi, suy nhược cơ thể
Vì tác dụng mạnh của thuốc nên bệnh nhân thường có cảm giác mệt mỏi, cơ thể suy nhược, chán ăn. Tình trạng này thường gặp ngay khi truyền thuốc hóa trị, và càng rõ rệt hơn đối với những bệnh nhân đã từng phẫu thuật hay xạ trị.
Hóa trị còn làm giảm bạch cầu trung tính dẫn tới suy yếu hệ thống miễn dịch, cơ thể người bệnh dễ bị nhiễm trùng. Do đó người bệnh nên hạn chế nơi đông người phòng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm; rửa tay bằng xà phòng, xịt cồn sát khuẩn trước khi ăn.
Người bệnh nên ăn nhiều chất xơ, những món ăn mềm, dễ tiêu hóa và dễ nuốt. Có thể chia nhỏ các bữa ăn và không ăn đồ quá nóng hoặc quá lạnh.
1.2. Buồn nôn, nôn
Tình trạng buồn nôn và nôn là một trong những tác dụng phụ của hóa trị. Nguyên nhân là do thuốc hóa trị kích thích các vùng não kiểm soát cảm giác buồn nôn hoặc các tế bào niêm mạc miệng, dạ dày, cổ họng và ruột.
Để giảm thiểu tình trạng này, bệnh nhân có thể sử dụng các thuốc kháng receptor serotonin 5HT3 trước, trong và sau khi tiến hành hóa trị theo chỉ dẫn của bác sĩ. Uống đủ nước mỗi ngày để cơ thể không bị mất nước. Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, nhiều gia vị, kiêng cafe, trà và soda.
Một cách giúp giảm buồn nôn và nôn nữa là bấm huyệt cổ tay. Nếu nôn quá nhiều lần (3 – 5 lần/24h), không thuyên giảm sau khi dùng thuốc hoặc xuất hiện chóng mặt, ngất xỉu,…cần tới bác sĩ để thăm khám.

1.3. Rụng tóc
Đây là triệu chứng thường gặp khi điều trị hóa chất. Theo nghiên cứu năm 2017 ghi nhận có tới 65% số người đang hóa trị bị rụng tóc. Và tùy theo loại thuốc tỷ lệ này có thể tăng lên.
Cơ chế của các loại thuốc hóa trị là ngăn chặn các tế bào có khả năng phát triển nhanh nhằm mục đích tiêu diệt tế bào ung thư. Vì vậy, nó tác động rất lớn đến các tế bào biểu bì, nang lông, móng,…gây ra tình trạng rụng tóc, rụng lông ở các bộ phận trên cơ thể.
Rụng tóc bắt đầu từ khoảng 2 – 4 tuần sau đợt điều trị đầu tiên và sẽ sớm mọc lại sau vài tháng kể từ lần điều trị cuối cùng.
1.4. Giảm các dòng tế bào máu ngoại biên
Các tế bào máu ngoại biên như hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu,…có thể bị tiêu diệt bởi các loại thuốc hóa trị, gây ra một số vấn đề người bệnh có thể gặp phải như:
- Thiếu máu: Trường hợp nặng cần điều trị bằng cách bổ sung sắt, sử dụng thuốc kích thích tăng trưởng hồng cầu,…
- Suy giảm sức đề kháng do giảm bạch cầu: Cơ thể dễ bị nhiễm bệnh, đặc biệt là nguy cơ nhiễm trùng. Để khắc phục, bệnh nhân có thể được chỉ định sử dụng thuốc tăng trưởng bạch cầu kết hợp cùng các phương pháp hỗ trợ khác.
- Giảm tiểu cầu: Nhiều bệnh nhân cũng gặp phải tình trạng này sau các đợt hóa trị.
1.5. Viêm niêm mạc miệng
Tác dụng phụ này thường gặp ở bệnh nhân kết hợp giữa xạ trị và hóa trị trong điều trị ung thư ở vùng đầu – mặt- cổ hoặc do dùng các loại thuốc như cisplatin, carboplatin, methotrexate,…

Mức độ bệnh từ nhẹ tới nặng tùy từng người bệnh, bệnh nhân có thể bị đau, bất tiện khi ăn uống. Có thể giảm thiểu tình trạng này bằng cách vệ sinh răng miệng thường xuyên, không để miệng bị khô, ăn nhiều trái cây, rau củ, sữa chua,…Nếu mức độ đau nghiêm trọng bệnh nhân có thể sử dụng thuốc giảm đau theo hướng dẫn của bác sĩ.
Xem thêm: Cách chăm sóc răng miệng trong điều trị ung thư
1.6. Tổn thương thần kinh ngoại biên
Độc tính trên dây thần kinh ngoại biên là một tác dụng phụ của hóa trị thường gặp. Tình trạng này có thể từ nhẹ đến nặng. Có người bị tê buốt, có cảm giác như châm chích, có người lại bị mất cảm giác hoàn toàn tại đầu chi.
Nếu không được điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến các phần còn lại của chi hay lan đến các chi khác. Mức độ nghiêm trọng, bác sĩ cân nhắc giảm liều hoặc đổi sang thuốc khác cho bệnh nhân.
1.7. Độc tính trên tim mạch
Một số loại thuốc hóa trị có chứa độc tính gây hại cho tim, dẫn tới tác động đến hoạt động tim mạch của người bệnh. Các nghiên cứu đã đưa ra lưu ý rằng một số tác dụng phụ và biến chứng trên tim mạch có thể xảy ra sau 20 năm kể từ khi hóa trị ung thư.
Cần cân nhắc trước sử dụng các loại thuốc này, đặc biệt là với những người có tiền sử mắc bệnh lý tim mạch.
1.8. Vấn đề về xương
Hóa trị liệu có thể ảnh hưởng đến các tế bào xương và tủy, đẩy nhanh quá trình phá hủy xương, dẫn tới gãy xương. Cùng với đó là tình trạng người bệnh chán ăn, biếng ăn dẫn tới thiếu vitamin D là nguyên nhân khiến người bệnh gặp vấn đề về xương.

Trước khi bắt đầu tiến hành điều trị, bác sĩ thường khuyến nghị đo mật độ xương để xác định hiệu quả điều trị, đề xuất biện pháp điều trị thứ cấp và các biện pháp phòng ngừa ở những bệnh nhân có nguy cơ cao.
1.9. Vấn đề về nhận thức – “não hóa trị”
“Não hóa trị” hay “sương mù não” là một trong những tác dụng phụ muộn của hóa trị ung thư ở một số trường hợp. Người bệnh có thể bị giảm trí nhớ hoặc khả năng tập trung.
Nhận biết các triệu chứng của tình trạng này có thể giúp giải quyết hoặc giảm nhẹ các ảnh hưởng.
1.10. Vô sinh
Vô sinh là một nguy cơ có thể xảy ra đối với một số trường hợp. Nếu bạn thực hiện hóa trị cần thảo luận với bác sĩ về nguy cơ vô sinh trước. Một số kỹ thuật có thể cân nhắc thực hiện nếu muốn sinh con như phương pháp bảo quản phôi hoặc tinh trùng.
1.11. Các triệu chứng nội tiết
Một số thuốc hóa trị có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết ở chị em phụ nữ, gây ra các triệu chứng tiền mãn kinh chẳng hạn như:
- Thay đổi ham muốn tình dục
- Các vấn đề với việc kiểm soát bàng quang ví dụ như són tiểu,…
- Kinh nguyệt ít hơn.
Sau khi kết thúc điều trị ung thư, các triệu chứng này có thể hết sau một thời gian. Kinh nguyệt có thể dần quay lại ở phụ nữ trẻ. Có một số trường hợp có thể mất kinh vĩnh viễn.
Ở nam giới thì xuất hiện tình trạng cương dương, giảm ham muốn tình dục, đặc biệt là trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt hay các liệu pháp liên quan tới tuyến giáp.

2. Tác dụng phụ của hóa trị kéo dài bao lâu?
Mỗi người sẽ gặp phải những tác dụng phụ khác nhau, mức độ và thời gian cũng khác nhau. Vì vậy, không có mốc thời gian nhất định về tác dụng phụ của hóa trị ung thư.
Có những triệu chứng chỉ xuất hiện trong khi điều trị và cũng có thể kéo dài tới sau khi kết thúc liệu pháp. Có biến chứng giảm dần theo thời gian, có một số biến chứng lại có thể là vĩnh viễn.
Để hạn chế các tác dụng phụ của hóa trị, người bệnh nên kết hợp sử dụng các thực phẩm hỗ trợ sức khỏe có hoạt chất Fucoidan. Không chỉ hỗ trợ điều trị các bệnh ung thư mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Bạn có thể tìm hiểu thêm về hai sản phẩm Kuren Fucoidan và Kibou Fucoidan.
Mời bạn tham khảo một số sản phẩm gợi ý từ hotroungthu.vn