Xạ trị áp sát: Phân loại, chỉ định và ưu nhược điểm của phương pháp
Hiện nay, xạ trị được áp dụng nhiều trong điều trị ung thư với các liệu pháp hiện đại như xạ trị áp sát, xạ trị ngoài, xạ trị điều biến liều,… Xạ trị áp sát dùng một liều cao năng lượng bức xạ tác động trực tiếp đến khối u. Bài viết dưới đây chúng ta sẽ cùng tìm hiểu thông tin về xạ trị áp sát nhé!
Xem nhanh
1. Xạ trị áp sát là gì?
Xạ trị áp sát hay xạ trị trong là một trong những kỹ thuật mới nhất hiện nay của phương pháp xạ trị. Nguyên tắc cơ bản của xạ trị áp sát cũng giống với xạ trị là sử dụng năng lượng bức xạ cao để tiêu diệt và thu nhỏ khối u. Nguồn bức xạ này sẽ phá vỡ các phân tử, gây ra phản ứng phá hủy tế bào sống nhờ đó giết chết được các tế bào.
Trong xạ trị áp sát, nguồn bức xạ như radium, iridium, cesium,… được đặt gần khối u hoặc cắm trực tiếp vào vùng có tế bào ung thư. Một số loại đồng vị khác ở thể lỏng như iod 131, photpho 32 có thể bơm trực tiếp vào khối u để tiêu diệt nó.
2. Cách phân loại xạ trị áp sát
Để phân loại xạ trị áp sát có thể dựa vào thông số liều lượng bức xạ và cách điều trị như sau:
2.1. Dựa vào tỷ lệ liều
Dựa vào tỷ lệ liều có thể chia thành 2 loại:
- Xạ trị áp sát liều cao (HDR): Sử dụng nguồn giải phóng liều phóng xạ cao trong thời gian ngắn, mỗi lần xạ trị chỉ kéo dài 1 – 2 phút. Sau mỗi phiền, nguồn phóng xạ sẽ được loại bỏ khỏi cơ thể
- Xạ trị áp sát liều thấp: Dùng liều lượng bức xạ thấp hơn với thời gian dài hơn trong nhiều ngày, tuần hoặc tháng. Các nguồn có thể được để lại 1 vài ngày rồi gỡ bỏ hoặc vĩnh viễn.
2.2. Dựa vào cách điều trị
Phụ thuộc vào loại ung thư, bác sĩ có thể chỉ định nguồn phóng xạ đặt trong cơ thể người bệnh trong thời gian giới hạn hoặc vĩnh viễn
- Điều trị tạm thời: Với phương pháp này, nguồn phóng xạ được chèn vào cơ thể để tiếp cận khối u bằng cách dùng đầu phun như xi lanh hoặc ống thông. Nguồn phóng xạ này sẽ được áp dụng trong ung thư tuyến tiền liệt và ung thư phụ khoa, chúng được loại bỏ vào cuối mỗi đợt điều trị.
- Điều trị vĩnh viễn: Hạt phóng xạ có kích thước nhỏ bằng hạt gạo, đặt bên trong chiếc kim đặc biệt và được cấy vào trong cơ thể. Bác sĩ sẽ rút kim ra, lúc này hạt phóng xạ bắt đầu giải phóng từ từ, có thể trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
Khi hạt ngừng giải phóng thay vì được loại bỏ thì nó trở thành một vật liệu trơ bên trong cơ thể và không gây hại. Phương pháp này được dùng trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt kích thước nhỏ.
3. Chỉ định
Xạ trị áp sát chỉ định trong ung thư giai đoạn sớm, kích thước khối u còn bé và chưa xâm lấn tới các cơ quan khác trên cơ thể. Chỉ định trong các loại ung thư như:
- Ung thư vú
- Ung thư não
- Ung thư nội mạc tử cung, cổ tử cung
- Ung thư mắt
- Ung thư thực quản
- Ung thư phổi
- Ung thư trực tràng
- Ung thư vùng đầu, cổ
- Ung thư tuyến tụy
- Ung thư tuyến tiền liệt
- Ung thư da
- Ung thư mô mềm
- Ung thư âm đạo
Xạ trị áp sát còn được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các phương pháp khác như tiêu diệt tế bào khối u sót lại sau phẫu thuật. Để tăng hiệu quả của xạ trị có thể kết hợp cùng với bức xạ chùm bên ngoài.
4. Các bước tiến hành xạ trị áp sát
Quy trình xạ trị thường được tiến hành theo các bước sau:
- Bước 1: Đánh giá lâm sàng. Bác sĩ khám bệnh, chẩn đoán xác định để tìm ra phương pháp xạ trị phù hợp. Sau đó bác sĩ sẽ thông báo cho người bệnh về phác đồ điều trị
- Bước 2: Thông qua phác đồ điều trị. Phác đồ phải được ký duyệt của trưởng khoa hoặc người được ủy quyền
- Bước 3: Xác định thể tích điều trị. Một số thông số để xác định chính xác thể tích điều trị như vị trí khối u và vùng lân cận, cơ quan nhạy cảm, vùng cần bảo vệ, kích cỡ cơ thể người bệnh,…
- Bước 4: Lập kế hoạch điều trị. Bác sĩ sẽ lựa chọn kỹ thuật xạ trị áp sát, nguồn xạ, thể tích điều trị và lựa chọn đường đưa liều thích hợp, tối ưu nhất. Đồng thời tính liều xạ, thời gian điều trị, xác định các tổn thương khối u và cơ quan lành.
- Bước 5: Thực hiện xạ trị. Người bệnh sẽ được tiến hành xạ trị theo kế hoạch của bác sĩ. Thời gian có thể kéo dài vài phút, cũng có thể là hàng chục phút
- Bước 6: Kết thúc điều trị. Sau khi kết thúc điều trị, người bệnh có thể trở về nhà nếu có sự đồng ý của bác sĩ
- Bước 7: Đánh giá đáp ứng xạ trị. Theo dõi, đánh giá để xác định đáp ứng của khối u, các tác dụng không mong muốn có thể gặp phải. Đợt xạ trị tiếp theo được diễn ra sau 1 tuần nghỉ ngơi.
5. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp
Xạ trị áp sát có thể giới hạn liều bức xạ cần dùng, giảm các tác dụng phụ đến mô bình thường xung quanh. Bên cạnh đó, phương pháp này cũng tiềm ẩn nhiều ẩn số liên quan về hạn chế. Cụ thể:
5.1. Ưu điểm
Một số ưu điểm của liệu pháp so với các phương pháp xạ trị khác như xạ trị ngoài, xạ trị toàn thân,…:
- Có thể xâm nhập tới cả những vị trí khó nhìn nhất: Cho dù kích thước khối u như nào, hình dạng và vị trí khó quan sát nhất thì phương pháp xạ trị áp sát vẫn có thể tiếp xúc, tiêu diệt dần các tế bào ung thư
- Ít ảnh hưởng đến các mô lành, giảm tác dụng phụ: Liều xạ trị tác động trực tiếp với khối u, tránh việc tia xạ gây hại tới các tế bào lành xung quanh. Do đó, hạn chế tối đa tác dụng phụ so với các phương pháp xạ trị truyền thống.
- Tác dụng nhanh, hiệu quả cao: Khối u khi chịu tác dụng của tia xạ bị thu nhỏ nhanh chóng. Kết hợp với xạ trị ngoài có hiệu quả cao trong điều trị triệt căn ung thư dễ tổn thương vùng đầu cổ. Xạ trị áp sát còn có khả năng ngưng chảy máu ngay trong trường hợp khối u đã chảy máu, nhờ đó bệnh nhân tránh khỏi tử vong.
- Tiết kiệm thời gian: Thời gian xạ trị áp sát chỉ mất 8 – 10 phút, trong khi đó xạ trị ngoài một đợt mất 5 ngày. Do đó, liệu pháp này giảm tối đa thời gian điều trị, bệnh nhân không phải chờ đợi mệt mỏi và tiết kiệm chi phí cho người bệnh và gia đình.
5.2. Hạn chế
Bên cạnh những ưu điểm trên, phải kể tới một số điểm hạn chế của liệu pháp như:
- Hạn chế đối tượng chỉ định: Thực tế, không phải bệnh nhân nào cũng dùng được xạ trị áp sát, nó chỉ hiệu quả với bệnh nhân ung thư giai đoạn sớm, kích thước khối u bé và chưa lan rộng.
Trường hợp tế bào ung thư đã lan rộng, gây tổn thương nhiều nơi thì phương pháp không đạt hiệu quả cao. Nguyên nhân là do cường độ tia xạ giảm nhanh ở vùng xung quanh. Ngoài ra, xạ trị áp sát chỉ áp dụng cho những loại ung thư có đường vào dễ tiếp cận .
- Hạn chế về kỹ thuật: Kỹ thuật này mới được phát triển trong những năm gần đây, nó đòi hỏi đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên có kinh nghiệm và tay nghề. Trước khi tiến thành cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chu đáo từ cả bác sĩ và bệnh nhân. Người bệnh đôi bị cảm thấy hơi căng thẳng, phiền toái và mệt mỏi.
- Khó theo dõi dài hạn: Các nguồn bức xạ được đưa vào trong cơ thể rất khó để theo dõi. Nó có nghĩa là tác dụng và cả các tác dụng phụ của bức xạ bên trong không có bất cứ thông tin gì rõ ràng.
6. Lưu ý khi xạ trị áp sát
Bạn nên lưu ý một số vấn đề khi thực hiện xạ trị áp sát như sau:
- Quá trình xạ trị bệnh nhân không cảm thấy đau đớn
- Nên uống nhiều nước, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý trong toàn bộ quá trình trước, trong và sau xạ trị
- Một số tác dụng người bệnh gặp phải như nám da, rụng tóc, bỏng da, khô và viêm niêm mạc có thể xảy ra ở vùng chiếu tia xạ.
Xạ trị áp sát là kỹ thuật có nhiều ưu điểm so với phương pháp xạ trị truyền thống. Và nó cũng đòi hỏi chuyên môn cao, sự chuẩn bị chu đáo từ bác sĩ, kỹ thuật viên cho tới người bệnh. Người bệnh cũng có thể gặp phải các tác dụng phụ là không thể tránh khỏi.
Để nâng cao hiệu quả điều trị, tránh tác dụng phụ, bạn có thể dùng sản phẩm KIBOU FUCOIDAN. Đây là sản phẩm thế hệ mới với thành phần Fucoidan kết hợp cùng nấm Agaricus, đặc biệt là có thêm Nghệ vàng Okinawa. Nhờ đó mang lại tác dụng hiệp đồng “3 trong 1”, tăng hiệu quả, giảm tác dụng nâng cao chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa tế bào ung thư di căn.
Mời bạn tham khảo một số sản phẩm gợi ý từ hotroungthu.vn
