Phương pháp xạ trị proton: Cơ chế, quy trình và tác dụng phụ

Xạ trị là phương pháp phổ biến được sử dụng trong điều trị ung thư. Các kỹ thuật xạ trị mới được nghiên cứu và phát triển nhằm giảm các tác dụng phụ và tăng hiệu quả. Một trong số liệu pháp xạ trị được sử dụng hiện nay là xạ trị proton, cùng tìm hiểu thông tin cụ thể về liệu pháp này qua bài viết dưới đây nhé!

1. Xạ trị proton là gì?

Xạ trị proton hay liệu pháp proton là một kỹ thuật xạ trị ngoài dùng các chùm hạt proton năng lượng cao lên tới 160 – 230 MeV. Những hạt này được phóng đi cực nhanh với tốc độ khoảng 70 – 80% tốc độ ánh sáng để tới và tiêu diệt tế bào ung thư.

Vậy làm thế nào để tốc độ của hạt proton lại đạt được cao như thế? Chúng được tăng tốc bằng cách sử dụng các máy gia tốc synchrotron hoặc cyclotron. Với tốc độ cao này hạt proton nhận được năng lượng cao và có thể tiến sâu vào trong cơ thể để tiếp cận, tiêu diệt khối u.

Xạ trị proton vừa có thể sử dụng đơn độc, vừa có thể phối hợp với các phương pháp khác như xạ trị tia X, phẫu thuật, hóa trị,… Để lựa chọn được phương án điều trị phù hợp dựa vào từng loại ung thư và tình trạng của người bệnh.

2. Các kỹ thuật xạ trị proton

Hiện nay có 2 phương pháp chủ yếu được sử dụng trong liệu pháp proton là kỹ thuật quét chùm điểm (Spot scanning irradiation) và kỹ thuật chiếu xạ bằng tán xạ đôi (Double – scattering irradiation).

• Kỹ thuật chiếu xạ bằng tán xạ đôi: Chùm tia phát ra từ máy gia tốc được mở rộng bằng cách sử dụng 2 lá tán xạ. Cùng với đó là sử dụng các thiết bị tạo hình chùm tia, nhờ đó các hạt proton có thể bao trọn lên khối u. Kỹ thuật này thường được áp dụng cho khối u lớn, nằm ở vị trí ít gần các cơ quan quan trọng.

• Kỹ thuật chiếu xạ quét điểm: Đây là phương pháp hiện đại hơn bằng cách sử dụng trực tiếp chùm tia proton chiếu lên từng điểm trên khối u. Thông qua dữ liệu về hình dạng khối u, quá trình chiếu xạ có thể thay đổi như tăng liều cao khi chiếu vào giữa khối u, hạn chế việc chiếu vào tế bào khỏe mạnh xung quanh. 

3. Cơ chế xạ trị proton trong điều trị ung thư

Bạn có thể hiểu các mô trong cơ thể được tạo thành từ hạt nhân và các hạt tích điện âm. Các hạt tích điện âm này bay xung quanh hạt nhân tích điện dương. Khi các proton (có điện tích dương) năng lượng cao đi gần các hạt tích điện âm, nó sẽ hút và kéo chúng ra khỏi vị trí cũ.

Nhờ đó phá vỡ cấu trúc bình thường của ADN và các tế bào sẽ mất khả năng phân chia và tăng sinh. Tế bào bình thường và tế bào ung thư đều cố gắng sửa chữa tổn thương này nhưng khả năng sửa chữa của tế bào ung thư thường kém hơn nên nó sẽ bị tiêu diệt

Hơn nữa, có một cơ chế đặc biệt để hầu hết liều phóng xạ được giữ lại trong tế bào ung thư mà không đi qua cơ thể. Bởi vậy nó ít ảnh hưởng tới tế bào khỏe mạnh xung quanh.

4. Ưu điểm và nhược điểm của liệu pháp proton

Dưới đây chúng tôi sẽ chỉ cho bạn chi tiết về các ưu nhược điểm của liệu pháp này:

4.1. Ưu điểm

Phương pháp sử dụng máy xạ trị proton có một số ưu điểm so với xạ trị thông thường, phẫu thuật, hóa trị,.. Cụ thể:

• Bảo toàn tối đa các tế bào lành và các cơ quan quan trọng khác trong cơ thể khỏi ảnh hưởng của bức xạ.

• Có khả năng nhắm mục tiêu với độ chính xác cao, có thể điều trị được các khối u nằm sâu
• Rút ngắn thời gian hồi phục của người bệnh
• Hiệu quả trong điều trị khối u ở vị trí khó phẫu thuật, điều trị khỏi hoàn toàn với các ung thư phát hiện ở giai đoạn sớm.

4.2. Nhược điểm

Bên cạnh những ưu điểm, xạ trị bằng proton vẫn tồn tại nhiều nhược điểm như:

• Chi phí xạ trị ung thư cao do phải sử dụng các thiết bị hiện đại, đắt tiền. Chi phí xây dựng trung tâm thực hiện kỹ thuật này rất cao (khoảng 3000 tỷ đồng), trong đó tốn kém nhất là chi phí cho máy xạ trị proton, máy gia tốc.
• Vì cần thiết bị hiện đại nên chỉ có một số ít cơ sở y tế có đủ trang bị để thực hiện kỹ thuật này
• Xạ trị proton không có tác dụng với mọi loại ung thư, nó chỉ điều trị được một số ung thư nhất định. Các ung thư không thể điều trị bằng liệu pháp này như bệnh bạch cầu, ung thư dạ dày, ung thư hạch ác tính,…

5. Chỉ định

Liệu pháp proton rất hiệu quả trong điều trị các khối u chưa lan rộng. Bởi vì nó ít gây tổn thương tới các tế bào khỏe mạnh xung quanh, làm tăng khả năng phục hồi sau điều trị, vì thế được ưu tiên sử dụng cho trẻ em và người cao tuổi.

Kỹ thuật này được chỉ định trong điều trị các loại ung thư sau đây:

• Ung thư mắt
• Ung thư đầu và cổ
• Ung thư hệ thần kinh trung ương
• Ung thư phổi
• Ung thư gan
• Ung thư tiền liệt tuyến
• Ung thư xảy ra ở các mô mềm, còn được gọi là Sarcomas cột sống và xương chậu
• …

6. Quy trình xạ trị proton

Để bắt đầu quy trình xạ trị bằng proton bạn cần phải được xác định chính xác vùng cần điều trị. Để làm được điều ấy, bác sĩ sẽ tiến hành chụp CT hoặc chụp cộng hưởng từ hạt nhân (MRI). Thông quá đó, bác sĩ sẽ tìm ra cách tốt nhất để chùm tia proton tiếp cận với tế bào ung thư.

Bác sĩ xác định chính xác vị trí và tìm ra một tư thế thoải mái cho bạn trong quá trình xạ trị. Trong toàn bộ quá trình tiến hành, bạn phải nằm yên vì thế việc này hết sức quan trọng.

Bạn nằm trên bàn, và được cố định vị trí cơ thể bằng đệm và ghế nâng. Bác sĩ sẽ phải thực hiện lại các chẩn đoán hình ảnh để đảm bảo bạn đang ở vị trí chính xác. Sau đó bác sĩ rời đi và tới khu vực theo dõi.

Nếu bạn được điều trị bằng máy xạ trị proton xoay thì chiếc bàn bạn nằm sẽ trượt từ từ vào “lỗ tròn” của máy. Máy sẽ quay xung quanh để chiếu các hạt proton trực tiếp vào các vị trí chính xác trên cơ thể

Nếu máy được sử dụng là máy xạ trị proton không di chuyển thì chiếc bàn bạn nằm sẽ di chuyển, tần suất di chuyển sẽ được điều khiển từ xa bởi bác sĩ. Tùy thuộc vào tình trạng của bạn mà bác sĩ sẽ điều chỉnh tần suất cho phù hợp.

Trong quá trình điều trị bạn sẽ không thể cảm nhận được bức xạ và bạn có thể đi về nhà trong ngày khi trị liệu hoàn tất. Các tác dụng phụ của xạ trị proton thường phát triển theo thời gian.

7. Thời gian điều trị bằng xạ trị proton

Thời gian điều trị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như:

• Vị trí cần điều trị
• Số lần xạ trị
• Có thể dễ dàng xác định khối u bằng chụp CT hoặc tia X khi định vị hay không
• Sau điều trị, máy xạ trị proton cần thời gian để các chùm tia proton di chuyển. Hầu hết các cơ sở y tế chỉ có một máy, vì thế người bệnh thường mất thời gian chờ đợi sau khi kết thúc đợt điều trị của bệnh nhân khác

Thông thường mỗi lần xạ trị kéo dài trong 15 – 30 phút kể từ khi bạn vào phòng điều trị. Thời gian này cũng thay đổi theo từng ngày do sự thay đổi phân đoạn chùm tia proton và mục tiêu nhắm vào khu vực nào thay đổi.

8. Tác dụng phụ của liệu pháp proton

Khi các tế bào ung thư chết đi hoặc do năng lượng từ chùm proton tác động đến các mô khỏe mạnh có thể gây ra các tác dụng phụ. Những tác dụng phụ này còn phụ thuộc vào phần cơ thể bạn cần điều trị và liều xạ bạn nhận được.

Các tác dụng không mong muốn thường gặp trong xạ trị proton bao gồm:

• Mệt mỏi
• Buồn nôn, nôn
• Rối loạn tiêu hóa
• Khó nuốt
• Đau đầu
• Rụng tóc, lông
• Đỏ da
• Đau nhức xung quanh vị trí bạn đang điều trị

Ngoài ra, xạ trị bằng proton còn để lại nhiều tác dụng phụ muộn sau vài tháng, thậm chí và vài năm. Chúng sẽ ảnh thưởng vĩnh viễn tới cơ thể người bệnh và không thể điều trị như:

• Phù bạch huyết

• Những thay đổi ở não, phổi, tủy sống
• Ung thư thứ phát
• …

9. Biện pháp giảm tác dụng phụ của xạ trị proton

Bên cạnh những ưu việt của liệu pháp proton thì nó cũng gây ra nhiều tác dụng không mong muốn ảnh hưởng tới sức khỏe và cuộc sống người bệnh. Vậy có cách nào để giảm những tác dụng phụ này không?

Điều đầu tiên bạn cần làm chính là xây dựng chế độ nghỉ ngơi phù hợp, bổ sung dinh dưỡng vào bữa ăn hàng ngày. Kết hợp với sử dụng các sản phẩm hỗ trợ tăng cường sức đề kháng như KIBOU FUCOIDAN và KUREN FUCOIDAN.

Hai sản phẩm là sự kết hợp tuyệt vời của Fucoidan cùng các thành phần nấm Agaricus và nghệ đen Okinawa. Sự kết hợp này mang đến tác dụng tuyệt vời trong hỗ trợ điều trị ung thư, tăng cường khả năng tiêu diệt tế bào ung thư.

Hơn nữa, các thành phần này còn có khả năng tăng cường hệ thống miễn dịch, sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị sẽ giúp hạn chế các tác dụng phụ không mong muốn, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Ngoài ra còn hạn chế các tế bào ung thư phát triển, lây lan và di căn tới các bộ phận khác trong cơ thể.

Bạn hoàn toàn yên tâm về chất lượng của Kibou Fucoidan và Kuren Fucoidan. Đây là 2 sản phẩm được Bộ Y tế cấp phép lưu hành và có đầy đủ các giấy tờ chứng minh nguồn gốc. Đặc biệt, 2 sản phẩm này là một trong số ít các sản phẩm có giấy COA chứng minh nguồn gốc nguyên liệu.

Để tìm hiểu thêm về sản phẩm, bạn có thể tới Thế Giới Fucoidan tại các địa chỉ:

• Cơ sở 1: Tầng 2, 168 Phùng Hưng, Hà Đông, Hà Nội
• Cơ sở 2: 210 Phùng Hưng, Hà Đông, Hà Nội
• Cơ sở 3: 278 Tựu Liệt, Thanh Trì, Hà Nội
• Cơ sở 4: Đối diện Bệnh viện đa khoa Yên Bình – Phổ Yên, Thái Nguyên

Thế Giới Fucoidan với hơn 8 năm đồng hành cùng bệnh nhân u bướu, là đơn vị uy tín hàng đầu tại Việt Nam. Thế Giới Fucoidan cam kết sản phẩm chính hãng, chất lượng, hiệu quả và an toàn cho người sử dụng. 

Bài viết trên đã cung cấp thông tin chi tiết về liệu pháp xạ trị proton. Nếu bạn cần biết thêm các thông tin liên quan, gọi ngay tới hotline 18006527 hoặc nhắn tin Zalo/Facebook để gặp các chuyên gia.